V Ogólnopolska Konferencja dla Nauczycieli Muzyki
Muzyka polska czasów zaborów na lekcjach muzyki w szkole podstawowej
19-20 listopada 2021
Dom Pracy Twórczej w Radziejowicach
Chopin, Moniuszko, Szymanowski – na tych filarowych nazwiskach wspiera się historia muzyki polskiej długiego XIX wieku naznaczonego piętnem zaborów. Te trzy nazwiska wyznaczają punkty centralne na mapie polskiej twórczości muzycznej tego okresu. Dzięki programowi Dziedzictwo Muzyki Polskiej realizowanemu przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina i Polskie Wydawnictwo Muzyczne otaczające tych kompozytorów białe plamy zaczynają nabierać coraz wyraźniejszych kolorów i rysów. Dzięki coraz liczniejszym wydawnictwom książkowym, płytowym i koncertom, a także opracowaniom wzbogacającym zasoby Portalu Muzyki Polskiej, coraz lepiej poznajemy niemniej interesujące biografie mniej znanych kompozytorów, zyskując szansę zachwycenia się ich twórczością.
Podczas tegorocznej odsłony konferencji zboczymy z utartych ścieżek, by na własny, pedagogiczny użytek zrekonstruować mapę kompozytorów polskich czasów zaborów. W trakcie pierwszego dnia obrad dzięki pomocy muzyków i muzykologów będziemy gromadzić wiedzę o wybranych kompozytorach. Edukatorzy i nauczyciele muzyki, w tym także laureaci Konkursu na najlepszą lekcję muzyki organizowanego przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina podzielą się z nami opracowanymi przez siebie pomysłami na wykorzystanie tej wiedzy w praktyce szkolnej. Drugiego dnia sami zabierzemy się do działania, wypracowując pomysły na włączenie twórczości kompozytorów polskich do własnych lekcji muzyki. Łącząc się w chóralnym unisonie, poznamy repertuar piosenek dla dzieci skomponowanych w połowie XIX wieku do wierszy Stanisława Jachowicza.
Program konferencji dopełni koncert kameralny, prezentacja wyjątkowego instrumentu Yamaha Disklavier oraz najnowszych wydawnictw PWM i NIFC, a także zwiedzanie wystawy czasowej „Chopin. Potęga znaku” w Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie. W trakcie obrad będzie także można obejrzeć wystawy prezentowane w Domu Pracy Twórczej w Radziejowicach poświęcone Józefowi Chełmońskiemu i Jerzemu Waldorffowi.
Harmonogram obrad
19 listopada
Pierwszy dzień konferencji nastawiony jest na gromadzenie wiedzy i inspiracji pedagogicznych. Obok wykładów przybliżających muzykę polską czasów zaborów zaprezentowane zostaną pomysły na włączenie tej twórczości do praktyki szkolnej opracowane przez edukatorów i nauczycieli muzyki, w tym także laureatów poprzednich edycji Konkursu na najlepszą lekcję o muzyce. Zwieńczeniem dnia będzie koncert kameralny z udziałem wybitnych muzyków. W trakcie kolejnych wystąpień uczestnicy konferencji będą gromadzili swoje notatki na wielkoformatowej mapie, która posłuży do podsumowania zdobytej wiedzy i inspiracji.
9.00 – 10.00 Rejestracja i zakwaterowanie uczestników
10.00 – 10.15 Otwarcie konferencji – dr Seweryn Kuter, kurator Muzeum Fryderyka Chopina
10.15 – 11.00 Wykład inauguracyjny: Moja mapa muzyki polskiej czasów zaborów –
prof. dr hab. Ignacy Zalewski
11.00 – 11.30 Przerwa kawowa
11.30 – 12.30 Karol Mikuli, Henryk Melcer – dr Michał Piekarski, Magda Bravo i Bogna Wojtkielewicz
12.30 – 13.30 Zygmunt Noskowski, Ignacy Feliks Dobrzyński – Łukasz Borowicz i Justyna Górska-Guzik
13.30 – 15.00 Obiad
15.00 – 16.00 Ignacy Jan Paderewski, Józef Nowakowski – Ewa Bogula i Paweł Nowicki
16.00 – 17.00 Władysław Żeleński, Franciszek Mirecki – dr Maciej Negrey i Malina Sarnowska
17.00 – 17.30 Przerwa kawowa
17.30 – 18.30 Mieczysław Karłowicz, Ludomir Różycki – dr Agnieszka Chwiłek i Aleksandra Endzelm
18.30 – 19.30 Kolacja
19.30 – 21.00 Koncert kameralny
20 listopada
Drugi dzień obrad upłynie przede wszystkim na twórczej aktywności. Rozpoczniemy od pracy w grupach, której celem będzie wypracowanie i zgromadzenie konkretnych pomysłów na lekcje o muzyce polskiej czasów zaborów. Połączymy swoje głosy we wspólny chór, poznając śpiewy dla dzieci opublikowane w połowie XIX wieku przez Stanisława Jachowicza. Poznamy także niezwykły instrument Yamaha Disklavier, który w czasie pandemii otworzył nowe perspektywy dla zdalnej nauki gry na fortepianie, a także najnowsze wydawnictwa PWM i NIFC. Konferencję zakończymy zwiedzaniem wystawy „Chopin. Potęga znaku” w Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie.
9.00 – 9.20 Moje spotkania z muzyką polską – Paweł Kos-Nowicki, zastępca dyrektora Domu Pracy Twórczej w Radziejowicach
9.20 – 11.00 Warsztaty w grupach Muzyka polska czasów zaborów na lekcjach w szkole podstawowej – prowadzenie: Magda Bravo, Bogna Wojtkielewicz, Justyna Górska-Guzik, Paweł Nowicki, Malina Sarnowska, Aleksandra Endzelm, edukatorzy Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina
11.00 – 11.30 Przerwa kawowa
11.30-12.30 Warsztaty chóralne: Śpiewy dla dzieci Stanisława Jachowicza – prowadzenie: Andrzej Borzym
12.30 – 13.00 Pokaz instrumentu Yamaha Disklavier
13.00 – 14.00 Obiad
14.00 – 15.00 – prezentacja publikacji Polskiego Wydawnictwa Muzycznego i Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina, spotkanie z autorami wybranych książek, m.in. z Grzegorzem Zieziulą, autorem książki Nurt kosmopolityczny w polskiej twórczości operowej drugiej połowy XIX wieku
15.00 – 15.30 Podsumowanie i zakończenie konferencji
15.45 – wyjazd do Warszawy
17.30 – oprowadzanie kuratorskie po wystawie Chopin. Potęga znaku
Uczestnicy konferencji otrzymają pakiet materiałów, w których znajdą się m.in.:
- materiały dydaktyczne opracowane przez autorów wystąpień;
- śpiewnik z piosenkami do słów Stanisława Jachowicza.
Warsztaty w grupach Muzyka polska czasów zaborów na lekcjach w szkole podstawowej Celem warsztatów jest rozpoczęcie pracy nad scenariuszami lekcji o kompozytorach, wspólne tworzenie pomysłów na ćwiczenia i działania związane z kompozytorami i ich muzyką z wykorzystaniem zasobów Portalu Muzyki Polskiej. Warsztaty poprowadzą nauczyciele i edukatorzy prezentujący własne pomysły dydaktyczne podczas pierwszego dnia konferencji.
Warsztaty chóralne: Śpiewy dla dzieci Stanisława Jachowicza
Stanisław Jachowicz we wstępie do „Nowych śpiewów dla dzieci” stanowiących kontynuację „Śpiewów dla dzieci” z 1855 r pisał: „O! mnie się zdaje, że piosnka ze wszystkich rodzajów wierszyków przeznaczonych dla dzieci jest najpożyteczniejszą: przedmiot jej obszerny jak świat”. Prawdę tę sprawdzoną przez upływ czasu rozumiemy doskonale także dzisiaj. Piosenka to forma muzyczna, która najlepiej sprawdza się do wdrożenia dzieci w świat muzyki. Wierszykom Jachowicza zawartym w obu tomach towarzyszy muzyka Fryderyka Chopina, Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego, Stanisława Moniuski, Kazimierza Lubomirskiego, Józefa Nowakowskiego, Ignacego Komorowskiego, Jakóba Lhotaka, Józefa Sikorskiego, Wilhelma Troschla i… dziesięcioletniego Franusia. Czy śpiewy te rozpoczynające w Polsce historię utworów wokalnych komponowanych z myślą o chórze dziecięcym okażą się zdatne do wykorzystania we współczesnej szkole? Z pewnością mogą okazać się muzyczną bramą pozwalającą dzisiejszym uczniom poznać świat ich rówieśników z połowy XIX wieku.
Pokaz instrumentu Yamaha Disklavier
Pokaz instrumentu, który w czasie pandemii otworzył nowe możliwości przed zdalną nauką muzyki. Yamaha Disklavier to instrument łączący mechanizm akustycznego fortepianu z nowoczesną technologią pozwalającą na zdalną grę. Pianista siedzący przy fortepianie w jednym miejscu może uruchomić mechanizm fortepianu znajdującego się w dowolnym miejscu na kuli ziemskiej z dostępem do Internetu. Instrument udostępnia też możliwość nagrywania i odtwarzania własnych wykonań, może służyć jako radio albo akompaniator. Podczas prezentacji będziemy mieli okazje poznać jego możliwości i dotychczasowe zastosowania dydaktyczne.
Prelegenci
Ignacy Zalewski, dr hab. – kompozytor, dyrygent, wykładowca Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, zdobywca licznych nagród za twórczość kompozytorską, popularyzator muzyki, od 2018 roku prowadzi w radiu RDC autorską audycję Nie tylko Chopin poświęconą sprawom polskiej muzyki poważnej link do strony o prelegencie (https://www.ignacy-zalewski.com)
Michał Piekarski, dr – muzykolog związany z Instytutem Historii Nauki PAN, autor opracowań na Portal Muzyki Polskiej, jego zainteresowania dotyczą historii Uniwersytetu Lwowskiego w okresie autonomii galicyjskiej oraz w dwudziestoleciu międzywojennym, dziejów polskiej muzykologii i szkolnictwa muzycznego, kultury muzycznej Lwowa oraz związków kulturalnych i naukowych Polaków z Wiedniem link do strony o prelegencie (http://ihnpan.pl/michal-piekarski/)
Magda Bravo i Bogna Wojtkielewicz – nauczycielki muzyki i plastyki, jako edukatorki współpracowały z Muzeum Fryderyka Chopina przy licznych wydarzeniach, m.in. prowadząc zajęcia związane z programem Dziedzictwo Muzyki Polskiej: Mała Akademia Muzyki Polskiej.
Łukasz Borowicz, dr – dyrygent, zdobywca Paszportu „Polityki”, nagrody Koryfeusz Muzyki Polskiej, Nagrody im. Cypriana Kamila Norwida i nagrody Tansman za „wybitną indywidualność muzyczną” link do strony o prelegencie (http://lukaszborowicz.com)
Justyna Górska-Guzik – nauczycielka muzyki, v-ce dyrektorka Akademii Dobrej Edukacji w Jabłonnie, autorka i recenzentka podręczników oraz materiałów do nauki muzyki, laureatka konkursów dla nauczycieli muzyki organizowanych m.in przez NIFC i czasopismo „Wychowanie Muzyczne w Szkole”, założycielka dziecięcych zespołów wokalno-instrumentalnych laureatów wielu ogólnopolskich festiwali, absolwentka kierunku edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej na Wydziale Artystycznym UMCS w Lublinie.
Ewa Bogula – muzykolożka specjalizująca się w polskiej muzyce fortepianowej XIX wieku, zastępca kierownika Działu ds. Nauki i Wydawnictw NIFC
Paweł Nowicki, dr – perkusista, nauczyciel muzyki, laureat Konkursu na najlepszą lekcję o muzyce polskiej (NIFC), (https://kwartludium.com/index.php/pawel-nowicki/), wraz z zespołem Kwartludium propaguje muzykę XX i XXI w. zarówno wśród odbiorców dorosłych, jak i najmłodszych, występując na najważniejszych festiwalach muzyki współczesnej w kraju i za granicą. W 2018 roku ukazała się autorska płyta muzyka PawełNowicki3City Ensemble - „Przypływy”, na której zaśpiewały dzieci gdańskich szkół ogólnokształcących. Od 2002 roku muzyk prowadzi zajęcia wychowania muzycznego w placówkach oświatowych Miasta Gdańska.
Grzegorz Zieziula, dr hab. – muzykolog i polonista związany z Instytutem Sztuki PAN, jego zainteresowania obejmują historię i teorię muzyki od schyłku XVIII w. do 1939 r., historię opery i dzieje opery w Polsce, polonica operowe za granicą oraz związki muzyki z literaturą link do strony o prelegencie (http://www.ispan.pl/pl/o-instytucie-sztuki-pan/biogramy-pracownikow/dr-g...)
Maciej Negrey, dr – muzykolog i kompozytor, wykładowca Akademii Muzycznej w Krakowie, autor szeregu prac naukowych o muzyce polskiej XIX i XX wieku, interesuje się także symfoniką czeską, skandynawską i angielską. Jest redaktorem działu Kompozytorzy XIX wieku w Encyklopedii Muzycznej PWM i autorem stu kilkudziesięciu haseł do tej edycji. Jako współautor, konsultant i prelegent realizuje wraz z Orkiestrą Akademii Beethovenowskiej projekt „Jeszcze polska muzyka”, mający na celu wykonywanie zapomnianych polskich dzieł symfonicznych XIX wieku, współpracuje z polskimi festiwalami muzycznymi i orkiestrami jako autor omówień i wykładowca. Skomponował kilkadziesiąt utworów, głównie kameralnych, a także wokalno-instrumentalnych i orkiestrowych.
Malina Sarnowska – pedagog i animatorka życia muzycznego, konferansjer, skrzypaczka, autorka tekstów literackich i piosenek, współautorka podręczników do nauki muzyki w szkołach ogólnokształcących. Od wielu lat związana z instytucjami kultury (Filharmonia Narodowa, Sinfonia Varsovia), na co dzień zajmuje się różnymi formami edukacji i upowszechniania muzyki.
Agnieszka Chwiłek, dr – muzykolożka związana z Instytutem Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, której zainteresowania badawcze dotyczą twórczości Roberta Schumanna, Fryderyka Chopina, Karola Szymanowskiego oraz muzyki fortepianowej i kameralistyki polskiej i europejskiej XIX wieku link do strony o prelegencie (http://imuz.uw.edu.pl/instytut/pracownicy/dr-agnieszka-chwilek/)
Aleksandra Endzelm – rytmiczka, nauczycielka muzyki, edukatorka, od ponad dwudziestu lat pracuje z dziećmi, młodzieżą i seniorami, rozwijając w uczestnikach zajęć miłość do muzyki. Ma doświadczenie pracy w przedszkolach, szkołach ogólnokształcących i muzycznych. Od wielu lat współpracuje z NIFC jako edukatorka muzyczna. Współpracowała również miedzy innymi z NInA, fundacją MaMa i warszawskim domami kultury. Muzyką zajmuje się również jako wykonawca śpiewa w chórach i akompaniuje instrumentalistom i wokalistom.
Paweł Kos-Nowicki – dyrygent, zastępca dyrektora Domu Pracy Twórczej w Radziejowicach, ceniony interpretator muzyki oratoryjnej i dział klasycznych, a także muzyki nowej
Andrzej Borzym junior – dyrygent, kompozytor i aranżer związany m.in. z Chórem Kameralnym Collegium Musicum UW link do strony o prelegencie (http://cm.uw.edu.pl/dyrygent/),
Konkurs na najlepszą lekcję o muzyce polskiej
Nauczycieli muzyki pracujących w szkołach podstawowych ogólnokształcących zapraszamy do udziału w konkursie na najlepszą lekcję o muzyce polskiej. Jeśli znasz atrakcyjny sposób na aktywne słuchanie muzyki ze swoimi uczniami, ten konkurs jest dla Ciebie! Wejdź na Portal Muzyki Polskiej, wybierz utwór jednego z przedstawionych tam kompozytorów, napisz scenariusz lekcji i prześlij go na adres edukacja@nifc.pl do 28 listopada. Najlepsze scenariusze zostaną zakwalifikowane do drugiego etapu konkursu, w którym oceniane będzie nagranie realizacji zaplanowanej w scenariuszu lekcji przez nauczyciela w klasie.
Do wygrania atrakcyjne nagrody ufundowane przez firmę YAMAHA: pianino cyfrowe dla szkoły, wysokiej klasy sprzęt grający dla nauczyciela, słuchawki bezprzewodowe dla uczniów.
Prace konkursowe oceniać będzie jury w składzie Grzegorz Michalski – przewodniczący, prof. dr hab. Zofia Konaszkiewicz, prof. dr hab. Rafał Ciesielski, Róża Michalik, dr Seweryn Kuter, dr Paweł Siechowicz
Harmonogram konkursu:
28 listopada – termin nadsyłania scenariuszy lekcji oraz formularzy zgłoszeniowych
3 grudnia – rozstrzygnięcie pierwszego etapu konkursu
12 grudnia – termin nadsyłania nagrań lekcji przeprowadzonych według przygotowanego na konkurs scenariusza
17 grudnia – rozstrzygnięcie konkursu, werdykt końcowy
Członkowie Jury
Grzegorz Michalski – muzykolog, organizator życia muzycznego, dziennikarz, popularyzator, pierwszy dyrektor Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina pełniący tę funkcję w latach 2001-2008: link do strony o p. Michalskim (http://pl.chopin.nifc.pl/chopin/persons/text/id/4), link do wywiadu (https://www.youtube.com/watch?v=cLvFTu0tF3o)
Zofia Konaszkiewicz, prof. dr hab. – psycholog i pedagog muzyki, długoletni kierownik Katedry Edukacji Muzycznej a także kierownik Międzywydziałowego Studium Pedagogicznego na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina, od wielu lat aktywnie wspiera działania na rzecz powszechnej edukacji muzycznej
Rafał Ciesielski, dr hab. – muzykolog, publicysta muzyczny, menadżer kultury, jego zainteresowania badawcze obejmują historię muzyki i estetykę muzyczną XIX-XX wieku, krytykę muzyczną, muzykę i krytykę jazzową, teorię i praktykę powszechnej edukacji muzycznej oraz kulturę muzyczną społeczności lokalnych: link do strony o p. Ciesielskim (https://muzykologia.uj.edu.pl/instytut/pracownicy/-/journal_content/56_I...)
Róża Michalik – psycholog i muzyk, nauczyciel w Zespole Szkół Specjalnych Nr 2 w Garwolinie, wieloletni współpracownik i pracownik Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina oraz współpracownik Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach: link do dstrony o p. Michalik (https://www.synthesis.com.pl/zespol/r-michalik.html)
Seweryn Kuter, dr – historyk sztuki, kurator Muzeum Fryderyka Chopina
Paweł Siechowicz, dr – muzykolog, edukator w Muzeum Fryderyka Chopina, w latach 2019-2021 p.o. kierownika Działu Edukacji NIFC.
