Olimpiada Polonistyczna, organizowana bez przerwy od 1970 roku, zawsze cieszyła się dużym zainteresowaniem uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Jej finalistami i laureatami było wielu wybitnych badaczy z różnych dziedzin humanistyki, profesorów, nauczycieli akademickich i szkolnych, a także znanych uczestników życia publicznego i działaczy na polu kultury. Zdaniem prof. dr hab. Teresy Kostkiewiczowej „udział w Olimpiadzie daje uczniom możliwość pogłębienia wiedzy humanistycznej, sprawdzenia własnych możliwości intelektualnych, przeżycia szczególnego spotkania z rówieśnikami o podobnych zainteresowaniach oraz ze znanymi badaczami literatury i języka”. W Olimpiadzie Polonistycznej prowadzona jest również specjalizacja teatrologiczna, uczniowie mogą ją wybrać już na I etapie, a uzyskanie tytułu laureata tej specjalności pozwala dostać się bez egzaminu na wydziały wiedzy o teatrze, m.in. w Akademii Teatralnej w Warszawie.
Organizatorem Olimpiady jest Instytut Badań Literackich PAN w Warszawie (najważniejsza placówka polonistyczna w kraju), przy którym powołany został Komitet Główny OLiJP. To Komitet odpowiada za opracowanie terminarza, pytań, testów, zadań konkursowych oraz regulaminu, a także za przeprowadzenie zawodów. W jego skład wchodzą pracownicy IBL PAN, a także ludzie nauki z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Warszawskiego, Wrocławskiego, Adama Mickiewicza w Poznaniu, Gdańskiego, UMCS
w Lublinie etc. (łącznie ok. 40 osób). Podstawą przygotowania do konkursu jest, aktualizowany co kilka lat, Przewodnik po tematach OLiJP (opublikowany w wersji elektronicznej), zawierający wybrane zapisy regulaminowe, zasady udziału w poszczególnych etapach, instrukcję przeprowadzenia zawodów I stopnia w szkole, wreszcie szczegółowy wykaz tematów do przygotowania na III etap Olimpiady wraz z hasłowymi wskazówkami dotyczącymi ich problematyzowania, sposobem opracowania, szeroką bibliografią, która obejmuje również dzieła przywołujące konteksty filozoficzne, estetyczne i społeczne oraz listę lektur z literatury polskiej i światowej dla wszystkich uczestników Olimpiady. Przewodnik ten mogą wykorzystywać w swojej codziennej pracy nauczyciele języka polskiego szkół ponadginazjalnych, by unowocześnić proces kształcenia i wzbogacić swoje zajęcia o nowe treści. W poszczególnych regionach nad właściwym przebiegiem Olimpiady czuwają komitety okręgowe. Obszar ich działalności zasadniczo pokrywa się z obecnymi granicami województw.
Komitet Okręgowy w Łodzi, może pochwalić się dużymi osiągnięciami na polu olimpijskich zmagań. W minionym roku szkolnym spośród 6 uczniów, którzy zostali przez Komitet Główny zakwalifikowani się do zawodów centralnych, 5 zostało finalistami,
1 – laureatem.
Lista finalistów i laureatów okręgu łódzkiego w roku szkolnym 2016/2017:
- Damian Płucienniczak – laureat (I LO w Sieradzu; nauczyciel-opiekun: Małgorzata Wiśniewska-Olejnik)
- Róża Stępień – finalistka (I LO w Łodzi; nauczyciel- opiekun: Bożena Anuszczyk)
- Sonia Stępień – finalistka (I LO w Łodzi; nauczyciel- opiekun: Bożena Anuszczyk)
- Wojciech Czernik – finalista (I LO w Łodzi; nauczyciel-opiekun: Halina Flejszman)
- Monika Góra – finalistka (Liceum Królowej Pokoju w Łowiczu nauczyciel-opiekun Beata Jeziorowska)
- Weronika Sałata – finalistka (XXI LO w Łodzi; nauczyciel-opiekun:
dr Marcin Górecki)
Wszystkim laureatom i finalistom należą się szczere gratulacje – tak wspaniałe osiągnięcia muszą budzić podziw. Trzeba również wyrazić uznanie dla efektywnej pracy nauczycieli opiekujących się Olimpijczykami, a także podziękować dyrektorom szkół za stworzenie dogodnych warunków, umożliwiającym młodym pasjonatom literatury i języka polskiego rozwijanie humanistycznych zainteresowań. Tym bardziej, że Olimpiada Polonistyczna jest konkursem wyjątkowo trudnym, bowiem olimpijskie zmagania to nie tylko sprawdzian wiedzy i umiejętności, ale również ważna próba charakteru. Aby zwycięsko przejść poszczególne stopnie eliminacji, trzeba wykazać się zarówno kulturą literacką
i kompetencjami językowymi, jak i wytrwałością, ambicją, hartem ducha, umiejętnością radzenia sobie ze stresem i presją. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że Damian Płucenniczak (obecnie absolwent I LO w Sieradzu) zajął w XLVII OLiJP drugie miejsce.
Terminy XLVIII Olimpiady Literatury i Języka Polskiego w roku szkolnym 2017/2018:
I etap – zawody szkolne powinny odbyć się w szkołach do końca listopada 2017 r. Dokumentację zawodów szkolnych trzeba przesłać do komitetu okręgowego
do 11 grudnia 2017 r.
II etap – 17 lutego 2018 r. (część pisemna); 10 marca 2018 r. (część ustna)
III etap – 11 - 14 kwietnia 2018 r. w Konstancinie i Warszawie (dla uczestników
z Polski)
Uczniowie, zainteresowani udziałem w XLVIII OLiJP, muszą wziąć udział przede wszystkim w eliminacjach szkolnych, podczas których pod kierunkiem nauczyciela piszą obszerną pracę w formie rozprawki na jeden z wybranych tematów. Jej objętość winna wynosić 10-15 stronic. Napisanie pracy wymaga zapoznania się z wybraną literaturą, dogłębnego przemyślenia problemu (o charakterze historycznoliterackim, teatrologicznym lub językoznawczym) i sposobu jego zaprezentowania. Po zrecenzowaniu prac przez nauczycieli uczniowie przeprowadzają we własnej grupie lub w większym gronie (klasowym, członków koła zainteresowań) prezentację swych rozprawek i dyskusję nad nimi prowadzoną przez nauczyciela.
W roku szkolnym 2017/2018 zaproponowano młodzieży następujące tematy rozprawek:
1. Wizerunki władcy w polskim piśmiennictwie epok dawnych.
2. Od Czarnolasu do Borejkowszczyzny. Poeci ziemiańskiej prowincji.
3. Mickiewicz współczesny. Miejsce Romantyka w twórczości poetów XX i XXI wieku.
4. Lot, wzlot, polot… (Kulturowe funkcje wznoszenia się).
5. Orientalizm polskiej literatury i kultury.
6. Republika książek. Biblioteki. Lektury. Czytanie.
7. Życie od kuchni. Znaczenie i funkcje kulinariów w literaturze polskiej (i obcej) XIX i XX
wieku.
8. Powroty do klasycyzmu w poezji XX wieku.
9. „Polowanie na byki” – błędy językowe we współczesnej polszczyźnie (Sfery występowania błędów i sposoby ich korygowania). temat językowy
10. Gatunki dramatyczne w teatrze XVIII wieku. (temat teatrologiczny)
11. Inscenizacje szekspirowskie w teatrze polskim po 1989 roku. (temat teatrologiczny)
12. Konstrukcja postaci w dramatach Tadeusza Różewicza i Mirona Białoszewskiego. Podobieństwa i różnice. (temat teatrologiczny)
Najlepsze prace szkoła kieruje do Komitetu Okręgowego Olimpiady Literatury
i Języka Polskiego w Łodzi i przesyła do 11 grudnia 2017 r. na adres: Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego (90-142 Łódź,
ul. Kopcińskiego 29) z dopiskiem XLVIII Olimpiada Literatury i Języka Polskiego. Jury Komitetu Okręgowego czyta wszystkie nadesłane prace i wybiera autorów najlepszych z nich do zawodów II stopnia. Podstawowe kryteria oceny to: samodzielność i oryginalność opracowania, wyraziste zasady kompozycji, językowy poziom wypowiedzi (poprawność językowa, spójność wywodu, styl i odpowiedni dobór środków stylistycznych).
Zawody okręgowe składają się z dwóch części. Podczas części pisemnej uczniowie rozwiązują test językowy i piszą rozprawkę interpretacyjną lub historycznoliteracką. Podczas części ustnej uczestnicy „bronią” swojej pracy z etapu szkolnego, odpowiadając na stawiane przez członków Komisji pytania, związane z tematem i zawartością pracy oraz
z historycznoliteracką i językową wiedzą ucznia. Szczęśliwcy, którym udało się
z powodzeniem przebrnąć przez te wszystkie etapy, zostają skierowani do zawodów
III stopnia i czekają na decyzję Komitetu Głównego o zakwalifikowaniu do dalszego udziału
w Olimpiadzie.
Zawody ogólnopolskie też składają się z dwóch części, pisemnej i ustnej, ale stopień trudności konkursowych zadań jest tu oczywiście odpowiednio wyższy. Warto podkreślić wyjątkową atmosferę ostatniej fazy Olimpiady Polonistycznej, która rozwija się
w gościnnych progach Domu Rekolekcyjnego, prowadzonego przez pallotynów
w Konstancinie koło Warszawy. Podczas zawodów ogólnopolskich spotykają się uczestnicy Olimpiady z całej Polski, a także rożnych stron Europy (np. Ukrainy, Litwy, Łotwy, Węgier). Ponadto jest to również niepowtarzalna okazja, by bliżej poznać prawdziwe osobistości polskiej literatury, uczestniczyć w ich wieczorze autorskim, zadać twórcom pytania, kupić książkę z autografem pisarza. Na pewno wszyscy uczestnicy Olimpiady pamiętać będą spotkanie z Eustachym Rylskim, Tomaszem Różyckim, Stefanem Chwinem, Antonim Liberą, Urszulą Kozioł, Piotrem Sommerem.
Bardzo wartościowym aspektem Olimpiady są także konsultacje i warsztaty adresowane do uczestników konkursu, w Łodzi organizowane przez Komitet Okręgowy i Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego. Uczestnictwo w zajęciach prowadzonych przez pracowników naukowych Uniwersytetu Łódzkiego to dla uczniów wspaniała okazja, by doskonalić swoje umiejętności polonistyczne, wzbogacać wiedzę językową i dzielić się doświadczeniem z kolegami z innych szkół zainteresowanych literaturą i językiem polskim, a także, by poznać się i zaprzyjaźnić. W latach ubiegłych spotkania prowadzili: prof. Tomasz Cieślak, dr Przemysław Dakowicz, dr Anita Pawłowska, prof. Beata Burska-Ratajczyk, dr Maria Berkan-Jabłońska. Uczniowie docenili wysoki poziom merytoryczny warsztatów i konsultacji, podkreślając ich przydatność w przygotowywaniu się do poszczególnych etapów Olimpiady.
Komitet Okręgowy w Łodzi ma nadzieję, że w roku szkolnym 2017/2018, podobnie jak
w latach ubiegłych, nie zabraknie uczniów chętnych do zgłębiania wiedzy humanistycznej
i zmierzenia się z olimpijskimi wyzwaniami, do czego na pewno zachęcą nauczyciele języka polskiego. Olimpiada służy przywracaniu należnego miejsca w edukacji szkolnej wartościom humanistycznym, potwierdza wysoką rangę języka polskiego i polskiego piśmiennictwa
w życiu społecznym, pozwala młodzieży głębiej rozpoznać narodową i europejską tradycję literacką oraz tożsamość kulturową. Są to zadania dla nauczycieli języka polskiego bardzo ważne, stanowiące esencję ich pracy. Ponadto Olimpiada Polonistyczna to nie tylko konkurs przynoszący zwycięzcom wymierne efekty w postaci zwolnienia z egzaminów, ale również intelektualna podróż i duchowa przygoda. Już zorganizowanie pierwszego etapu Olimpiady
w szkole aktywizuje uczniów i przyczynia się do wzrostu zaciekawienia przedmiotami humanistycznymi. Ten piękny konkurs otwiera przed młodzieżą szansę osiągnięcia satysfakcji z własnych dokonań, a szkole zapewnia niekwestionowany prestiż.
Nauczycieli i uczniów zainteresowanych Olimpiadą zapraszam na stronę internetową http://www.olijp.pl (strona ta jest stale wzbogacana i uzupełniana).
Znajdziecie tu Państwo najważniejsze informacje dotyczące tego ważnego konkursu. Trzeba przede wszystkim zapoznać się z regulaminem Olimpiady i uprawnieniami finalistów oraz laureatów. Warto również przeczytać uwagi na temat sposobu pisania interpretacji
i rozprawki, dyspozycje dotyczące pracy pisemnej.
Uczniów i nauczycieli zainteresowanych Olimpiadą Polonistyczną zapraszam
na konsultację grupową, która odbędzie się 30 października 2017 r. w Łódzkim Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego (Łódź, ul. Kopcińskiego 29, sala 210) w godz. 15.30 – 18.00. Proszę o zgłoszenie swojego udziału drogą mailową (danutagorecka@gmali.com). Pozwoli to organizatorom przygotować odpowiednią liczbę materiałów wspierających dla uczestników spotkania. Udział w konsultacji jest bezpłatny.
Wszystkich informacji na temat Olimpiady udziela sekretarz Komitetu Okręgowego
w Łodzi – Danuta Górecka (danutagorecka@gmail.com) ŁCDNiKP – tel. 42 678-33 -78, kom. 512 354 482.
Opracowała:
Danuta Górecka
(nauczyciel-konsultant ŁCDNiKP)
