Dynamika rozwoju gospodarczego (przemysłu i sfery usług) wymaga od uczestników rynku pracy umiejętności, które nie zestarzeją się wraz ze zmianami technologicznymi czy społecznymi. Pracodawcy oczekują od pracowników kompetencji, które ułatwiają im podejmowanie i wykonywanie zadań zawodowych. Wśród kompetencji tych na pierwszym miejscu stawiane są kompetencje ogólne i społeczne, a nie specjalistyczne dla zawodu.
Od absolwentów różnych form kształcenia pracodawcy oczekują umiejętności:
- oraz gotowości do uczenia się i podnoszenia swoich kwalifikacji zgodnie z polityką firmy oraz osobistymi predyspozycjami,
- dobierania, analizowania i prezentowania informacji potrzebnych do wykonania zadania zawodowego,
- podejmowania decyzji zawodowych i ponoszenia za nie odpowiedzialności,
- organizowania pracy własnej i współdziałania w zespole,
- interpersonalnych związanych z osiąganiem oczekiwanej skuteczności związanej z inicjowaniem i utrzymaniem pozytywnych relacji z wszystkimi pracownikami przedsiębiorstwa oraz z jego klientami i kontrahentami.
Kształcenie zawodowe powinno wyposażyć jego uczestników w umiejętności, wiadomości i kompetencje społeczne niezbędne do wykonywania zadań zawodowych w określonym zawodzie lub grupie zawodów oraz do pełnienia funkcji społecznych i zawodowych. Analiza oczekiwań rynku pracy wymusiła zmiany w systemie kształcenia zawodowego w wyniku których absolwenci różnych form kształcenia mają być lepiej przygotowani do funkcjonowania na rynku pracy. Reforma kształcenia zawodowego dała szkołom możliwość opracowania oferty edukacyjnej (w zakresie kwalifikacji i zawodów jak i metod kształcenia) dostosowanej zarówno do lokalnego jak i międzynarodowego rynku pracy. Szkoły zawodowe powinny
- rozwijać u uczących się kompetencje kluczowe oczekiwane przez pracodawców,
- podnosić kompetencje zawodowe uczących się w zakresie kwalifikacji zawodowych,
- włączyć pracodawców w proces kształcenia zawodowego,
- doskonalić umiejętności w zakresie planowania kariery i funkcjonowania na rynku pracy,
- ukształtować umiejętność uczenia się przez całe życie,
- ukształtować postawy, poglądy, zainteresowania prozawodowe, myślenie koncepcyjne,
- także ukształtować właściwy stosunek do świata wartości, społeczeństwa, drugiego człowieka, samego siebie, świata kultury i przyrody.
W nowej podstawie programowej kształcenia w zawodach położono nacisk na kształtowanie kompetencji kluczowych, personalnych i społecznych. Obowiązkowe zestawy celów kształcenia i treści nauczania opisane zostały w formie oczekiwanych efektów kształcenia: wiedzy, umiejętności zawodowych oraz kompetencji personalnych i społecznych, które należy uwzględnić w programach nauczania. Taki zapis pozwala lepiej powiązać treści kształcenia z zadaniami zawodowymi, jakie pracownik wykonuje na stanowisku pracy. Kształcenie zawodowe ukierunkowane na efekty zapisane w postaci umiejętności zawodowych, a nie na zdobywanie wiedzy teoretycznej powinno przyczynić się do efektywniejszego przygotowania uczących się do pełnienia ról zawodowych.
